Sirke Köyü Çiftçilik Tarihi 

SİRKE  KÖYÜNÜN   kuzey  bölgesinden    Doymuş   ve  Kızılan  dağları   arasındaki   akarsular    Akçay ‘da birleşir.    Akçay’da    Sirke   Köyünün  içinden  geçerek  Göksu  Irmağı ile birleşmektedir.

Dereye   bağlanan  kavurganın  yamaçları ve  Çamlıca   kaşının   batı   yamaçlarından  gelen  sularda    Demir  derede  su  yatağını   oluşturur.  Demir   derede  toplanan   su   Sirke  Köyünün dere  yatağını   oluşturmaktadır. Sirke   Köyü   içinden   geçen     dere   ve   çay     aşağı    harmanlar da  birleşerek Göksu  nehrine katılır.   

Köy   halkı    arazilerin    sulanması     için  sulama  kanalları  yapmış ve   salma  su  ile  tarlalarını sulamışlardır. Tarım, yaşamın kaynağı olması  nedeniyle  insanlığın  var  oluşundan bugüne  büyük önem taşımıştır  ve  yaşam  devam ettiği  sürece de  bu  önemini  koruyacaktır. Eski dünyada ilk tarım bitkisi  çeşitlerin den  bazıları  buğday, arpa, bezelye, mercimek, nohut, keten  bitkisi, pamuk,  misk kavunu ve  balkabağıdır.

Sizlere  çiftçilik  konusunda   geçmişten  bu güne nasıl geldiğimizi anlatmak ve anıları   hatırlatmak için  bu yazıyı hazırladım. 

Sirke köyü kurulduktan   sonra  hayatlarını   devam ettirmek için  arazilerini   işlemeye başladılar .  Ekili  arazileri  sulamak  için  kendi imkanları ile  su kanalları  yaptılar.  Yakın tarlaların    sulanması    için  ana kanal ve tarla kanallarını açtılar.   Su  kanallarını    Gökcebel  ve öte yüz bölgesine kadar  götürdüler.  Tarlaları   sürmek  için   karasaban kullandılar. Karasaban ancak at, öküz, eşek veya katır gibi hayvanlarla çekilir. Kullanılan  tarım aletlerine  kısaca değinmek istiyorum.

Karasaban: Toprağın altını üstüne getirmek(sürmek) için yapılmış, genellikle sert iki ağacın birleşmesinden oluşan basit tarım aletidir.  Ağacın sivri  olan yerine takılan özel yapılmış saban demiri denen parçayla toprağın  aktarılması sağlanır. İkinci parçanın ucuna boyunduruk denilen sabanı çekecek hayvanların bağlanacağı bir düzenek takılır. Karasabanın arka tarafında ayak basılabilecek bir yer vardır. Bu ayak yerine tarlayı süren kişi basar, bu şekilde karasaban toprağa daha iyi saplanır, ve toprak daha derinden sürülmüş olur. Çift sürmek için öküz yada öküz kömüşü kullanılmıştır. Çift sürme işini erkekler yapar ve oldukça zor ve yorucudur.

Tarlaya ekilecek  mahsulü,  kararı ile ekmek için, tarlaya önce cızı tutulur. Cızı tutmak tarlayı belli aralıklarla, düzgün bir çizgi şeklinde bölmeye denir. Köylüler bu cızı tutma işini genellikle karasaban ile yaparlar. Sonrasında da tarlaya ekilecek ürünü saçar. Ekilen tarla ürünleri  Buday, Arpa ,Yulaf  gibi   tarla bitkileridir.

Hasat zamanı geldiğinde  erkekler tarafından   buğday ,arpa  , yulaf  tırpanla  biçilir. Hanımlar  dirgenle deste yaparlar.

TIRPAN : çayır veya ekin gibi uzun saplı bitkileri işlemede kullanılan tarım aletidir.

Hasat zamanı tarlalardaki   desteler  öküz ve  öküz kömüşü  arabasıyla harmana  taşırlar.  Yığınlar yapılır , Daire şeklinde  Harman  yapılır, Öküz ve kömüşlerle düven sürülür.

  Düven; hayvan koşularak, harmana yığılmış sapları kesip saman etmesi, taneyi başaktan ayırmak için kızak şeklindeki iki enli tahtanın altına çakmak taşları  yerleştirilen  tarım aletidir.

    Düven genellikle iki geniş tahtadan yapılır. Alt yüzünde keskin çakmak taşları, dikine çakılı bulunan; kızak biçiminde, ön tarafı yukarı doğru meğilli, harman zamanı hasatın tanelerini sapından ayıran araç.  Sap saman ve buğday ayrıldıktan sonra  harman toplama işlemi şöyle olur.

    Tamamen saman oluşumu ve buğday ayrışımları gözlendiğinde artık düvenler kenara alınır. Hayvanlar tarafından çekilen, üzerine ise ağırlık yapsın diye insanların  ayakta durduğu  uzun bir kalasla  Harman üstündeki kaba saman yığıntıları toplanır.   Bu bölüm harman zamanın  en  güzel  ve en eğlenceli bölümüdür. Geriye kalan ince samanlı buğday karışık halde süpürülerek tepeleme yığılarak toplanırdı. Yığıntı etrafında birkaç kişi havanın rüzgarlı olması  anında  yaba ile yukarı  savurarak, ki buna tınaz denir, içindeki ince saman ayrışana kadar yukarı savrulurdu.      

       Tınaz:  savurmak  saatler süren zahmetli bir iştir. Hele bir de rüzgar esmez ise oturup rüzgar beklenir. Kaba ayrıştırma işi böylece biter.

      Kalbur :  Kalbur denilen bir nevi elek içine doldurulan ince buğdaylı saman yığıntısı yukarıdan aşağıya silkelenerek dökülür.

Geri kalan çoğunluk artık buğday taneleridir. Kalan taneler orta elekten geçirilerek, çuvala doldurulur. Tarif ettiğimiz harman alma işi gün doğmadan başlayıp, akşam gün batımına kadar süren oldukça yorucu ve zahmetli bir iştir. Harmanda kalma süresi  değişir  lakin en az  bir ay sürer.

       Köyün ve köylünün en yoğun olduğu mevsim, hiç kuşkusuz hasat ve harman dönemi olan yaz mevsimidir. Hasat ve harman döneminde kullanılan bir çok tarım aleti [Yaba, dirgen, tırmık, anadut v b...] ağaçtan yapılmıştır.

       Anadut:  Ekin ve ot demetlerini arabaya yüklemeye veya harmanı aktarmaya yarayan uzun saplı, üç dişli, ahşap araç.

       Dirgen:  Ağaçtan yapılmış tarım aletlerini Anadutun iki dişlisi diyelim.

      Yaba:  Elin parmakları gibi düşünebiliriz.

        Boyunduruk:  Öküzler ve öküz kömüşü  hareket kabiliyetleri ağır büyükbaş hayvanlardır. Bir dönem çiftçinin , köylünün kahrını çeken öküzlerin Kağnı arabasına   bağlanan bir tarım aletidir

       zevle: Boyunduruğun iki başına  koşu  hayvanları  ile bağlanarak taşıma işlemi yapılır.      

         Tarım daha   sonraları  Traktörlerin   ve metal aletlerin devreye girmesiyle  kolaylaşmıştır.

         Köyümüzün geçim kaynaklarından biride hayvancılıktır. Hayvan otlatma işlemini sırayla yaparlardı. Sığır keşiği dedikleri hayvan otlatma düzeni vardı. Sırayla her hane köyün bütün hayvanlarını otlatmak için mera ve dağlara götürürdü.  Küçük   baş hayvanları ile aileler kendileri ilgilenirdi. Sabah erken saatte   otlatmaya  götürdükleri  koyun ve keçilerini  bağlar bölgesinde   öğlen  dinlendirirlerdi.

       Tarım makineleri ve aletleri köye gelene kadar ilkel  yöntemlerle  arazileri  ekip biçtiler.

          1930’lu yıllarda Taşköprü bölgesinde kenevir(kendir) bitkisi çok ekilmekteydi.  Bizim  köyümüzün de  geçim kaynaklarından biriydi.1946 yılında Devlet Malzeme Ofisinin  çuval   ihtiyacını  karşılamak amacıyla  Taşköprü ye    SÜMERBANK  tarafından  fabrika kuruldu. Uzun yıllar faaliyet   gösterdi.  Yıllarca köyün geçim kaynağı  olmuştur.  Üretilen  keneviri  hem fabrikaya satıp  hem de kendi ihtiyaçlarını  karşılamışlardır. Bu sebeple her aileye  ait bağlar   bölgesinde   kendir göletleri yapmışlardır.   Kendirler hanımlar tarafından lif   haline  getirilip   taranarak balya halinde satmışlardır.  Kenevir halat  yapımında  da  kullanılmaktadır.   

        Dokuma yapmak için her evde  işlik denen dokuma  tezgahları vardır. İpleri çeşitli  renklere   boyayarak  dokuma yaparlardı.  Kendir çuvalı ve kendir kilimleri üretirlerdi.    

           1960’lı yıllar da   şeker pancarı üretilmeye başlandı. Uzun yıllar köyün geçim kaynağı oldu

Köy halkı uzun süre tarım arazilerini   AKÇAY ve DEREDEN gelen su ile sulamışlardır.  SİRKE  KÖYÜ   muhtarı   HÜSEYİN  ÇORUMLU   önderliğinde  köy halkı ile beraber DEVLET SU İŞLERİNE  (DSİ)  başvuru yapmışlar.   GÖK  IRMAK   suyu   ile SİRKE KÖYÜ   arazilerini sulamak için    sulama  sistemini  kurmak istemişler.   Kooperatif   kurulması  için çok emek harcayan  HÜSYİN ÇORUMLU  ve  köy  halkına   öngörülerinden  dolayı teşekkür eder saygılar sunarız.   Uzun  süren   toplantılar  sonucunda    1980   yılında AKÇASU KÖYÜ  ile  SİRKE KÖYÜ  arasında   sulama  kooperatifi   kuruldu.   Her iki köyde verimli topraklara  sahip  olacaktı.   Araziler      sulanacak    verimli   topraklarda  ürün miktarı   artacaktı.  Kooperatif  kurulması ile birlikte   Sirke  Köyü   arazilerinden   KIZLAP ,  ÖTEYÜZ   ve  GÖLLER  bölgesi  suyuna  kavuştu.    Bölgedeki     sanayileşmiş    şeker  pancarı  üretimi  verimi arttı.  

2001 yılında ise dönemin    muhtarı   olan  MURAT  ÖZKAN   önderliğinde  köy tarlaları ihale usulü satışa sunulmuş satış bedeli ile köyün  ark altı  bölgesine  suyun ulaşması için sulama sistemi kurulmuştur.    Irmağın    suyu  ancak öte yüz bölgesine kadar  gelebiliyordu. Öte yüz bölgesinden su aktarılması için   su deposu yapılması zorunluydu..   Su   deposunun  olduğu inşa alanını arazinin sahibi olan SATI ÇORUMLU  tarafından    köye  hibe edilmiş olup  ırmak suyunun ark  altı  bölgesine ulaşmasındaki  katkısından dolayı teşekkür eder saygılar sunarız.

      1975-1980  yılları  arasında    sarımsak üretilmeye başlandı. Sarımsak elle dişlerine ayrılıp tek tek dikiliyor ve tek tek çıkarılıyordu. Bu sebeple üretimi zordu.  Sonraki  yıllarda  TAŞKÖPRÜ  sarımsağının  kaliteli  olması sebebiyle  çok talep gördüğü için üretim arttı.  Şu  an    tarım  makinelerinin kullanılmasıyla sarımsak  üretiminde de  artış olmuştur.

         SİRKE KÖYÜNÜN  en önemli geçim kaynakları  hayvancılık ,  tarla bitkileri olan  silaj mısırı, buğday ,arpa, yulaf. Ve sarımsaktır.

          Yukarıdaki   bilgileri  büyüklerimizle   istişare   ederek  topladık bize destek veren yardım eden büyüklerimizi saygıyla anar teşekkür ederiz. 

                                                                                              ARAŞTIRMAYI YAPANLAR

                                                                                AYFER  (YILDIRIM)  ORAN        FUAT  ÖZKAN